Η Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων είναι μια ευκαιρία να στοχαστούμε σχετικά με τις αξίες των υγροτοπικών οικοσυστημάτων και να δράσουμε για να περιορίσουμε τα πλήγματα που δέχονται (ρυπάνσεις, αποξηράνσεις, καταπατήσεις). Ακόμη και σε στενά οικονομικούς όρους η προστασία των υγροτόπων κοστίζει λίγο και αποδίδει πολλαπλάσια, διαφυλάσσοντας αποθέματα πόσιμου νερού, προστατεύοντας από
πλημμύρες, στηρίζοντας πολύτιμα για την γεωργία είδη. Σε άλλες χώρες εκτιμούν σε πολλά δισεκατομμύρια τις υπηρεσίες που μας προσφέρουν οι υγρότοποι: εκτιμήσεις για 63 εκ. εκτάρια υγροτόπων παγκοσμίως υπολογίζουν συνεισφορά φυσικών πόρων αξίας 3,4 δις δολαρίων σε ετήσια βάση - http://www.earthscan.co.uk/tabid/102729/Default.aspx).
Στην Ελλάδα, αν κάτι σφραγίζει συμβολικά την κατάσταση των υγροτόπων ενόψει της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας τους, είναι οι απογοητευτικές εξελίξεις για τη λίμνη Κορώνεια με αποκορύφωμα την παραπομπή της χώρας μας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Πολλά από τα μέτρα του Σχεδίου Αποκατάστασης της λίμνης, για το οποίο η χώρα μας είχε ζητήσει ενίσχυση από το Ταμείο Συνοχής, εξακολουθούν να μην έχουν τεθεί σε εφαρμογή, ενώ οι περισσότεροι από τους όρους που τέθηκαν για τη χρηματοδότηση δεν έχουν τηρηθεί. Έτσι, η Επιτροπή αποφάσισε να μην ανανεώσει, προς το παρόν, τη συγχρηματοδότηση για το σχέδιο δράσης στη λίμνη και τονίζει πως «λόγω ασήμαντης προόδου μέχρι τώρα», αποφάσισε την προσαγωγή της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Δυστυχώς δεν πρόκειται για το μόνο κακό νέο για τους ελληνικούς υγροτόπους, που συνεχίζουν να δέχονται έντονες πιέσεις από ρύπανση, αμμοληψίες, οικιστικές επεκτάσεις, υπεράντληση και γενικότερα κακοδιαχείριση των υδάτινων πόρων, στις οποίες η πολιτεία μένει απαθής. Ίσως είναι όμως το χειρότερο, καθώς γκρεμίζονται οι όποιες ελπίδες είχαν επενδυθεί σε μια νέα καλύτερη αντιμετώπιση του ζητήματος, αν και έγκαιρα είχαμε προειδοποιήσει για τις αρνητικές εξελίξεις και ζητούσαμε να μην στηρίξει το νέο Υπουργείο Ενέργειας, Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής αποτυχημένες πρωτοβουλίες της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Έντονα σημάδια αποσύνθεσης δείχνει ωστόσο συνολικότερα το σύστημα προστασίας των ελληνικών υγροτόπων και των περιοχών του δικτύου Natura2000. Πέρυσι, μετά και από δικές μας εκκλήσεις για την ανανέωση των συμβάσεων των εργαζομένων στους Φορείς Διαχείρισης, έγινε εφικτό να διασφαλιστεί τουλάχιστον η συνέχιση της λειτουργίας τους, όπου αυτοί έχουν ιδρυθεί. Ελάχιστα άλλα μέτρα συνόδευσαν όμως αυτή την υποτυπώδη και εξαιρετικά επείγουσα κίνηση, με αποτέλεσμα οι κακοδαιμονίες να συνεχίζονται. Και σαν να μην έφτανε αυτό, οι αλλαγές που έφερε ο νέος χάρτης της αυτοδιοίκησης, κατά τις οποίες πολλά μέλη των ΔΣ των Φορέων μένουν πλέον χωρίς κάποια θεσμική ιδιότητα και κάλυψη, έδωσαν ένα ακόμη κτύπημα στην ούτως ή άλλως προβληματική λειτουργία, καθώς δεν είχαν γίνει έγκαιρες προβλέψεις, ούτε υπήρξε και κατάλληλος προγραμματισμός.
Η κατάσταση αυτή καθίσταται τραγική υπό το φως και των συζητήσεων στη Βουλή για το νομοσχέδιο σχετικά με την προστασία της βιοποικιλότητας της χώρας. Οι Φορείς Διαχείρισης θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως αντίβαρο στις μικρόνοες αντιδράσεις που εγείρονται σε κάθε έννοια προστασίας, ακόμη και από σοβαρά – υποτίθεται – μέλη του ελληνικού κοινοβουλίου. Το ότι εν έτη 2011 συζητάμε ακόμη για το «αν τα αυγά του Πελεκάνου εμποδίζουν την ανάπτυξη», είναι δείγμα του εξαιρετικά χαμηλού επιπέδου ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης μεγάλου μέρους της ελληνικής κοινωνίας και των εκπροσώπων της, το οποίο δεν μπορεί να εξηγηθεί αποκλειστικά και μόνο από τις συνθήκες της οικονομικής κρίσης.
Τα τελευταία χρόνια αναδύεται πάντως και στη χώρα μας μια νέα γενιά συμπολιτών μας, προβληματισμένη, με νέες ευαισθησίες και ωριμότατη αίσθηση ευθύνης, που μέσα στην όλη κρίση αγωνιά και για το περιβάλλον στο οποίο καλείται να ζήσει. Η γενιά αυτή ασφυκτιά αναζητώντας διεξόδους και φωνές λογικής, και διαπιστώνει να υπονομεύεται το μέλλον της από απίστευτα οπισθοδρομικές νοοτροπίες. Επιδιώκουμε να εκφράσουμε και τις δικές της αγωνίες, απαιτώντας εκτός των άλλων, την αμεσότερη ενεργοποίηση της ελληνικής πολιτείας για την προστασία των ελληνικών υγροτόπων και της βιοποικιλότητας.
Εάν δεν μπορεί να το διασφαλίσει το σημερινό πολιτικό προσωπικό, τότε θα πρέπει να τους δείξουμε ότι ωριμάζει μια νέα δυναμική που θα τους αφήσει πίσω.
Η Θεματική Ομάδα Περιβάλλοντος των Οικολόγων Πράσινων
πλημμύρες, στηρίζοντας πολύτιμα για την γεωργία είδη. Σε άλλες χώρες εκτιμούν σε πολλά δισεκατομμύρια τις υπηρεσίες που μας προσφέρουν οι υγρότοποι: εκτιμήσεις για 63 εκ. εκτάρια υγροτόπων παγκοσμίως υπολογίζουν συνεισφορά φυσικών πόρων αξίας 3,4 δις δολαρίων σε ετήσια βάση - http://www.earthscan.co.uk/tabid/102729/Default.aspx).
Στην Ελλάδα, αν κάτι σφραγίζει συμβολικά την κατάσταση των υγροτόπων ενόψει της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας τους, είναι οι απογοητευτικές εξελίξεις για τη λίμνη Κορώνεια με αποκορύφωμα την παραπομπή της χώρας μας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Πολλά από τα μέτρα του Σχεδίου Αποκατάστασης της λίμνης, για το οποίο η χώρα μας είχε ζητήσει ενίσχυση από το Ταμείο Συνοχής, εξακολουθούν να μην έχουν τεθεί σε εφαρμογή, ενώ οι περισσότεροι από τους όρους που τέθηκαν για τη χρηματοδότηση δεν έχουν τηρηθεί. Έτσι, η Επιτροπή αποφάσισε να μην ανανεώσει, προς το παρόν, τη συγχρηματοδότηση για το σχέδιο δράσης στη λίμνη και τονίζει πως «λόγω ασήμαντης προόδου μέχρι τώρα», αποφάσισε την προσαγωγή της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Δυστυχώς δεν πρόκειται για το μόνο κακό νέο για τους ελληνικούς υγροτόπους, που συνεχίζουν να δέχονται έντονες πιέσεις από ρύπανση, αμμοληψίες, οικιστικές επεκτάσεις, υπεράντληση και γενικότερα κακοδιαχείριση των υδάτινων πόρων, στις οποίες η πολιτεία μένει απαθής. Ίσως είναι όμως το χειρότερο, καθώς γκρεμίζονται οι όποιες ελπίδες είχαν επενδυθεί σε μια νέα καλύτερη αντιμετώπιση του ζητήματος, αν και έγκαιρα είχαμε προειδοποιήσει για τις αρνητικές εξελίξεις και ζητούσαμε να μην στηρίξει το νέο Υπουργείο Ενέργειας, Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής αποτυχημένες πρωτοβουλίες της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Έντονα σημάδια αποσύνθεσης δείχνει ωστόσο συνολικότερα το σύστημα προστασίας των ελληνικών υγροτόπων και των περιοχών του δικτύου Natura2000. Πέρυσι, μετά και από δικές μας εκκλήσεις για την ανανέωση των συμβάσεων των εργαζομένων στους Φορείς Διαχείρισης, έγινε εφικτό να διασφαλιστεί τουλάχιστον η συνέχιση της λειτουργίας τους, όπου αυτοί έχουν ιδρυθεί. Ελάχιστα άλλα μέτρα συνόδευσαν όμως αυτή την υποτυπώδη και εξαιρετικά επείγουσα κίνηση, με αποτέλεσμα οι κακοδαιμονίες να συνεχίζονται. Και σαν να μην έφτανε αυτό, οι αλλαγές που έφερε ο νέος χάρτης της αυτοδιοίκησης, κατά τις οποίες πολλά μέλη των ΔΣ των Φορέων μένουν πλέον χωρίς κάποια θεσμική ιδιότητα και κάλυψη, έδωσαν ένα ακόμη κτύπημα στην ούτως ή άλλως προβληματική λειτουργία, καθώς δεν είχαν γίνει έγκαιρες προβλέψεις, ούτε υπήρξε και κατάλληλος προγραμματισμός.
Η κατάσταση αυτή καθίσταται τραγική υπό το φως και των συζητήσεων στη Βουλή για το νομοσχέδιο σχετικά με την προστασία της βιοποικιλότητας της χώρας. Οι Φορείς Διαχείρισης θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως αντίβαρο στις μικρόνοες αντιδράσεις που εγείρονται σε κάθε έννοια προστασίας, ακόμη και από σοβαρά – υποτίθεται – μέλη του ελληνικού κοινοβουλίου. Το ότι εν έτη 2011 συζητάμε ακόμη για το «αν τα αυγά του Πελεκάνου εμποδίζουν την ανάπτυξη», είναι δείγμα του εξαιρετικά χαμηλού επιπέδου ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης μεγάλου μέρους της ελληνικής κοινωνίας και των εκπροσώπων της, το οποίο δεν μπορεί να εξηγηθεί αποκλειστικά και μόνο από τις συνθήκες της οικονομικής κρίσης.
Τα τελευταία χρόνια αναδύεται πάντως και στη χώρα μας μια νέα γενιά συμπολιτών μας, προβληματισμένη, με νέες ευαισθησίες και ωριμότατη αίσθηση ευθύνης, που μέσα στην όλη κρίση αγωνιά και για το περιβάλλον στο οποίο καλείται να ζήσει. Η γενιά αυτή ασφυκτιά αναζητώντας διεξόδους και φωνές λογικής, και διαπιστώνει να υπονομεύεται το μέλλον της από απίστευτα οπισθοδρομικές νοοτροπίες. Επιδιώκουμε να εκφράσουμε και τις δικές της αγωνίες, απαιτώντας εκτός των άλλων, την αμεσότερη ενεργοποίηση της ελληνικής πολιτείας για την προστασία των ελληνικών υγροτόπων και της βιοποικιλότητας.
Εάν δεν μπορεί να το διασφαλίσει το σημερινό πολιτικό προσωπικό, τότε θα πρέπει να τους δείξουμε ότι ωριμάζει μια νέα δυναμική που θα τους αφήσει πίσω.
Η Θεματική Ομάδα Περιβάλλοντος των Οικολόγων Πράσινων